Hà Sỹ Phu
Câu
đối tết con Chó 2006
------------------------------------------------------------------------------------------------------
CÂU 1 : (Gà đi,
Chó đến)
- Gặp cúm gia cầm,
GÀ biệt xứ !
- Đến thời lục
súc, CHÓ lên ngôi !
------------------------------------------------------------------------------------------------------
CÂU 2 : ( Mừng một trại nuôi CHÓ thịt )
-
Bảy món cầy tơ, mấy chú vện vằn đang khởi “ sắc”!
-
Một bầy chó đẻ, ba quân í oẳng sắp lên “hương” !
(*)
------------------------------------------------------------------------------------------------------
CÂU
3 : (Vịnh con Chó):
-
Trung thành ra phết,
mà ăn bẩn!
- Nô lệ thò
đuôi, chẳng biết dơ ?
HSP-những ngày đón Tết Bính Tuất
2006
Hà Sỹ Phu
Mời
đối !
( NĂM CON CHÓ,TẬP
ĐÁNH VẦN ) (**)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
KHUYÊN
HỎI CÂU 1 : Năm
Khuyển,vừa
khuyên vừa
hỏi !
CHO SẮC
CÂU 2 : Hoa
Đào “cho sắc”
mừng năm Chó !
CÂU 3 : ( Dán
cổng nhà Lý luận mác-xít )
Vẫn
nghề Giai cấp đấu tranh, lê mác lại mài …cho
sắc nhỉ?
CÂU 4 :
(Vịnh cây đào Đà lạt)
Đào của xứ Hoa, cho sắc
để mừng… năm Chó
đấy!
( hoặc :
Anh mê Đào của xứ Hoa, năm Chó
say Đào,
mê mẩn vì Đào cho sắc
đấy!)
HSP-
Đàlạt những ngày đón Tết Bính Tuất 2006
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
(*) Khởi sắc :
hiện màu chó thui . Lên hương : bốc mùi giềng mẻ,mắm
tôm .
(**) Câu đối chiết tự
chữ Hán đã khó, câu đối “đánh vần” tiếng Việt cũng là
chiết tự,
nhưng có lẽ còn khó hơn, nhiều khi phải phá cách mới đối
được.Vậy xin mạo muội lấy
mấy câu làm ví dụ :
CÂU 1 : Năm Khuyển, vừa khuyên vừa hỏi ! - Đấu tranh, biết
tránh vào đâu ?
CÂU 2 : Hoa Đào “cho sắc”
mừng năm Chó! - Mỹ Tửu “chờ
ai” uống mấy Chai!
2006.01.03
Việt Hùng, phóng viên đài RFA
------------------------------------------------------------------
RFA phỏng vấn Hà Sỹ Phu
Phần 1
: Ba Câu đối Tết năm Con Chó
Trong không khí
"khởi sắc" của những ngày đầu Xuân Tết Dương
Lịch 2006, Tiến sĩ Hà Sĩ Phu từ Ðà Lạt qua câu chuyện tản
mạn với Việt Hùng để gửi tới tất cả quí thính giả cả trong
và ngoài nước những câu đối đầu Xuân. Từ Ðà Lạt ông khai
bút.
Một trong những phong tục của Việt Nam vào
mỗi đầu năm mới đó là chuyện Câu Ðối Tết. AFP PHOTO
Tiến sĩ Hà Sĩ Phu: Thưa các quí thính giả,
tôi rất cảm ơn Ðài Châu Á Tự Do đã cho chúng ta có dịp để trò
chuyện về một phong tục của dân tộc đó là chuyện Câu Ðối Tết.
Trước hết tôi xin giới thiệu 3 câu đối Tết của tôi năm nay,
quanh cái Tết con Chó, tức là con Gà thì đi mà con Chó thì đến.
Trước hết tôi xin nói, năm nay, mặc dù là năm Gà sắp hết,
nhưng xúc cảm của tôi đối với năm Gà cũng rất mạnh, bởi vì anh
Gà năm nay bị một cái tai nạn Cúm Gia Cầm H5N1. Ðộc đáo là thế
này, chúng ta biết là trong 12 con Giáp, toàn là con thú 4 chân,
loài Bò Sát là Rồng, Rắn thì chỉ có 2 thôi ,và đặc biệt loại Cầm
Ðiểu đó chỉ có mỗi mình anh Gà. Ðúng cái năm con Gà thì lại sinh
ra Cúm Gà.
Câu Ðối thứ nhất là như thế này:
Gặp cúm gia cầm, GÀ biệt xứ !
Ðến thời lục súc, CHÓ lên ngôi !
Việt Hùng:Dạ vâng, lục súc ở đây thì xin
được hiểu là như thế nào ạ?
Tiến sĩ Hà Sĩ Phu: Ðến thời lục súc,
CHÓ lên ngôi!
Tại sao tôi lại dùng “đến thời lục súc”, bởi vì trong
12 con Giáp cái anh Cầm Ðiểu chỉ có mỗi con Gà, sau Gà trở đi là
đến anh Chó, sau Chó là đến anh Lợn, thế mà xét về Gia Súc thời
ngoài ra còn có anh Ngựa, anh Dê, thế sau đó là đến Chuột, Trâu,
rồi Hổ, Mèo thì cũng là loài thú 4 chân cả.
Thế cho nên rất là lạ là cái anh thú 4 chân chiếm tới 9 con,
thế cho nên tôi mới gọi là: Ðến thời lục xúc, CHÓ lên
ngôi ! tức là thời của Gà quá ngắn ngủi mà lục xúc thì
không chỉ năm nay thôi, còn kéo dài nhiều năm nữa. Cảm xúc của
tôi năm GÀ đi mà năm CHÓ đến là
câu đó.
Thế nhưng mà câu thứ 2 mà tôi cho là tôi có nhiều cảm xúc
nhất, trước hết là vì thế này, trước đây độ 1 tuần, ông Bùi Minh
Quốc có viết môt cuốn Tiểu Thuyết và có đưa tôi xem đọc bản
thảo, trong đó đặc biệt là ông ấy có tả quang cảnh của một Trại
nuôi Chó, để làm thịt bán, mà nuôi một cách công nghiệp.
Ðọc những cái đó thì tôi mới nảy ra ý định là năm Chó này tôi
phải tặng các xí nghiệp nuôi chó công nghiệp một Câu Ðối. Câu
đối của tôi để dán cổng các xí nghiệp đó là :
Bảy món cầy tơ, mấy chú vện
vằn đang khởi "sắc" !
Một bày chó đẻ, ba quân í oẳng sắp lên "hương" !
Khởi sắc tức là khi Chó thui thì sẽ lên cái mầu Chó thui.
Bảy món cầy tơ, mấy chú vện vằn đang khởi "sắc" !
Ðối với: Một bày chó đẻ, ba quân í oẳng sắp lên
"hương" !
Việt Hùng:Nhưng mà thưa ông, nếu mà Chó
lại vừa có cả "sắc" cả "hương" thì mới "cho sắc
hướng" hay là "hương sắc chó" hay sao ạ?
Tiến sĩ Hà Sĩ Phu: Tôi bằng lòng với câu
này, bới vì tôi thấy có một tứ xuất hiện rất bất ngờ, tức là ở
đời mà có cả "hương", cả "sắc"
thì khó lắm. Ðến rất nhiều thứ đẹp ở trên đời là Hoa, thì có Hoa
có "sắc" mà lại không có "hương".
Có Hoa có "hương" mà lại không có "sắc".
Ấy thế mà trong giới động vật thì chỉ có mỗi con Chó là có đủ
cả "sắc" lẫn "hương", nhưng mà
phải là Chó chết cơ !
Nó phải là cái đồ Chó chết cơ thì người ta thui thì nó mới ra
"sắc" , nói mới "khởi sắc". Và
người ta đem nấu với Giềng, Mẻ và Mắm Tôm thì mới lên
"hương". Tôi thấy ý này thì chí có anh Chó mới có.
Thế còn Câu thứ 3, cũng là câu Vịnh con Chó, làm sao mà có
thể đưa các đặc điểm điển hình của con Chó vào câu đối thì tôi
nghĩ ra câu thế này.
- anh Chó một là trung thành, trung thành nhất là con Chó,
người ta gọi là nó có nghĩa đó.
- thứ hai nữa Chó là loại ăn bẩn, ăn cái thứ mà không động
vật nào ăn được thì nói lại khoái khẩu nhất.
Ðầu tiên là tôi nghĩ ra câu:
Trung thành rất mực mà ăn bẩn
Hống hách như xồm, chẳng biết dơ
Chó thì hung hăng, chó xồm thì xông ra cắn người. Nhưng mà
sau đó nhà thơ Bùi Minh Quốc, ông đọc, ông bảo là, trung thành
rất mực là một đặc điểm tốt, trung thành là một đức tính, thế
nhưng mà văn cảnh ở đây là để chê.
Thế thì ,ông Quốc nói trung thành rất mực, cũng có cái hay
"mực" cũng là con Chó,để đối với con Chó xồm.
Nhưng mà trung thành hết mực mà lại ăn bẩn thì thấy tội nghiệp
cho đức tính trung thành. Thế thì, tôi nghĩ là ông Quốc góp thế,
thì tôi mới chuyển thì ra câu thế này:
Trung thành ra phết, mà ăn
bẩn !
Nô lệ thò đuôi, chẳng biết dơ !
Trung thành, trung thành ra phết thì cũng không có phải là
cái hay ho gì. Vế thứ hai nữa là, tôi cũng thích câu thứ hai,
tức là: Nô lệ thò đuôi, chẳng biết dơ !
Chẳng biết dơ này, "dơ" có nghĩa đen tức là đi với ăn "bẩn" ở
trên. Sở dĩ nó không biết dơ thì nó mới ăn bẩn được, chứ còn nó
thấy cái "cục" đó "dơ" thì nó cũng không dám ăn.
Còn, anh nô lệ thì anh cảm thấy anh phải cúi đầu, rồi nếu là
loài có đuôi thì phải cụp đuôi, cúp đuôi lại, thế nhưng anh Chó
lại đặc biệt ở chỗ, anh Chó là nô lệ rõ ràng, là tai sai đắc lực
đây, thế mà nó cũng không cúp đuôi đâu. Nó cũng vểnh đuôi, thò
đuôi tử tế mà thậm chí lại tung tăng, rất là hãnh diện, nhưng kỳ
thực thân này vẫn là thân nô lệ. Thế cho nên, anh này thò đuôi
nhưng vẫn là nô lệ. Nô lệ thò đuôi, mà chẳng biết dơ !
Thà rằng, cụp đuôi vào thì lại còn hợp cách hơn. Thế tóm lại
đó là 3 câu mà nhân năm con Chó, con Gà đi, con Chó đến thì tôi
xin làm 3 câu đối như vậy.
Việt Hùng:Tại sao lại là: Trung thành
ra phết, mà ăn bẩn !
Tiến sĩ Hà Sĩ Phu: Thưa ông, những câu đối
thì nó vẫn cứ đa nghĩa thế , thì tác giả có khi cũng chưa hiểu
hết những các ý của mình nói ra đâu, thế cho nên rằng ý khác
phải nhường cho người đọc....
Ngoài những câu mà tôi đã làm hoàn chỉnh, tức là có cả vế
trên vế dưới, thì chúng tôi cũng xin làm vài ba cái mẫu, mới có
một vế, vế đối xin để nhường các quí vị thính giả của Ðài ở đây
hôm nay.
Việt Hùng:Thế những câu Mời Ðối mà ông
Hà Sĩ Phu từ Ðà Lạt gửi tới quí thính giả trong và ngoài nước ra
sao? Mời quí vị nhớ đón nghe trong một buổi phát thanh tới.
RFA phỏng vấn Hà Sỹ Phu
Câu đối Tết
phần 2:
Mời đối
RFA : Phong tục Việt nam nhân dịp tết nguyên đán là bánh
trưng xanh cùng câu đối đỏ. Ở buổi phát thanh trước tiến sĩ
Hà Sĩ Phu, trong câu chuyện đầu năm dương lịch với Việt Hùng
đã đọc và giải thích vài ý nghĩa trong ba câu đối mà ông đã
khai bút. Tiếp theo đây ông mời đối như sau.
HSP : Năm nay thì tôi nảy ra một cái tứ,
mời đối bằng cách chiết tự , tức là cái chữ bị bẻ ra làm nhiều,
tức là bẻ cái chữ ra. Chúng ta đã từng tiếp xúc với câu đối
chiết tự của chữ Hán. Tôi lấy ví dụ , một câu đối chiết tự chữ
Hán nổi tiếng ta đã biết là :
-Thằng quỷ ôm cái đấu, đứng cửa khôi
nguyên ! Câu đối ấy nó khó ở chỗ chữ Khôi chính là chữ Quỷ
ghép vào chữ Đấu. Có người đã đối lại thế này:
-Con mộc tựa cây bàng, dòm nhà bảng nhãn
! Chữ Mộc mà đứng cạnh chữ Bàng thì thành chữ Bảng. Thế mà
đối lại rất luyện, vì khôi nguyên và bảng nhãn, khôi nguyên là
đứng đầu kỳ thi hội, còn bảng nhãn là đỗ thứ nhì khoa thi đình,
chỉ có dưới trạng nguyên, cùng là chuyện khoa bảng. Câu đối
chiết tự thế quả là rất khó, nhưng tôi nghĩ tiếng Việt mình thì
còn khó hơn, vì tiếng Việt có vần lại có dấu. Thế cho nên năm
nay tôi định “thử tài” quý vị bạn thơ bằng cách ra mấy câu đối
chiết tự bằng tiếng Việt. Năm nay, năm con Chó, cũng tức năm
Khuyển. Khuyển là khuyên hỏi khuyển.
Tôi ra vế đối : “Năm
Khuyển, vừa khuyên vừa hỏi!” . “Hỏi” là
chất vấn đấy.
VH : Vâng, vế chiết tự đầu là khuyên hỏi
khuyển . Thế còn vế chiết tự thứ hai là thế nào ạ?
HSP: Thứ hai là đánh vần chữ Chó.Cho sắc
chó mà. Thế thì có mấy câu thế này.
“Hoa đào cho
sắc mừng năm Chó!” Hoa thì cho hương cho sắc mà.
VH : Đó là câu mời đối thứ hai., đánh vần,
tức là Cho sắc Chó, phải không ạ? Vậy thì câu thứ ba sẽ
là như thế nào ạ?
HSP: Câu thứ ba là…Nhân cái tứ “cho sắc”
thì ta thấy mài dao cho sắc phải không ạ, mài kiếm cho sắc.
Ngoài cái ý là hoa cho sắc cho hương, thì đồng thời cũng là mài
cho sắc. Tôi kết hợp cái tứ đó để làm một câu đối, làm một vế để
dán cổng một nhà lý luận mác xít. Bây giờ thì các vị ấy đang
phải chiến đấu rất ghê, vì thực tế thì cái lý luận mác xít ấy
thì thời đại người ta đã đẩy nó vào…quá khứ rồi, thế nhưng cái
nghề của các vị ấy vẫn làm cho nên vẫn cứ còn phải tiếp tục. Tôi
tặng cho các vị lý luận mác xít ấy một cái vế ra đối thế này :
“Vẫn nghề
Giai cấp đấu tranh, lê mác lại mài…cho sắc nhỉ? “
Thế thì, chuyện này nó một câu chuyện vui,
có một vài anh bạn ở gần đến chơi, hỏi năm nay tôi có câu thách
đối nào không, ông ấy ghi về để thử đối xem sao. Tôi đọc câu
này, ông ấy ghi xong, tôi nhìn cái tờ giấy ông ấy ghi, thì thấy
chữ Lê chữ Mác lại viết hoa. Tôi hỏi những chữ này sao ông lại
viết hoa. Ông ấy bảo, thôi chết, tôi cứ viết theo thói quen (ông
này trước trước đây cũng làm công tác giáo dục hay tuyên huấn
mà). Tôi bảo chữ Lê Mác ông viết hoa thế là không ông được, ông
phải viết lại không có thì chết tôi. Đấu tranh giai cấp là cuộc
đấu tranh không khoan nhượng, một mất một còn, thì tượng trưng
vũ khí đấu tranh của nó là lê là mác, thì cái lê cái mác ông
phải viết chữ thường thôi, viết hoa là không được, là không đúng
ý tôi.
Còn câu thứ tư thì cũng là do một cái dịp
thôi, tôi đi qua một cái vườn thấy có một cây đào ra hoa sớm,
ra mấy hoa thôi, vì cũng chưa phải là tết. Đi cạnh là một anh
bạn, anh ấy bảo cái giống hoa đào này là đào của Đà lạt thật
đấy, còn những cây đào khác thì hầu hết là họ nhập cái giống đào
Nhật tân từ Hà nội vào. Trước khi nhập giống đào Hà nội vào đây,
thì Đà lạt đã có một giống hoa đào “cổ truyền”. Thế thì tôi nảy
ra một cái tứ, tôi vịnh một câu thế này:
“Đào của xứ
Hoa, cho sắc để mừng năm Chó đấy! “
Thế rồi nhà thơ Bùi Minh Quốc nghe tôi được
câu này, ông ấy bảo : Ô, câu này lãng mạn nhỉ? Đào của xứ Hoa,
cho sắc để mừng năm Chó đấy. Hoa mà cho sắc thì thật là
lãng mạn!
Tôi bị kích thích bởi câu đó, bèn nghĩ phải
làm thêm câu khác cho nó càng lãng mạn hơn cơ, thậm chí còn phải
si tình nữa. Tôi nghĩ thêm câu thế này, vẫn cái tứ hoa đào cho
sắc đấy:
“Anh mê Đào
của xứ Hoa, năm Chó say Đào, mê mẩn vì Đào cho sắc đấy!
” Tôi mê Đào quá, tôi mê Đào quá, sắc của em đẹp quá. Nên tôi
phải nói Anh mê Đào của xứ Hoa, năm Chó say Đào, mê mẩn vì Đào
cho sắc đấy.
VH : Nhưng Hoa đây có phải là hoa, sắc có
phải là sắc không ạ?
HSP (bật cười sảng khoái ) Thế thì nhân
tiện ông hỏi thế, tôi xin nói một cái ý thế này, coi như là để
kết cái buổi nói chuyện nhỏ của tôi về câu đối Tết.
VH: Thì…
HSP (ngắt lời) Chữ nghĩa của câu đối ấy mà
nhiều khi giải hết ra thì nó lại mất hay.
Vì câu đối là một dạng văn học rất tách
biệt, nó rất ít chữ. Bài thơ tứ tuyệt còn có bốn câu, câu đối
thì chỉ hai câu, có khi câu chỉ bảy chữ thậm chí năm chữ. Vì số
chữ nó ít nhưng vì nó ít mà lại muốn mang những nội dung lớn,
thì mỗi một chữ phải mang rất nhiều ý nghĩa.Cái khổ của câu đối
chính ở chỗ số chữ chỉ được ít rồi, nhiệm vụ của mỗi chữ đã nặng
rồi, mà các chữ này không hề được tự do mà bị ràng buộc bởi rất
nhiều điều kiện, như luật bằng trắc, cái chữ đó phải là vần bằng
mới đối với trắc được, rồi ở chỗ đó nó phải là danh từ mới đối
với danh từ được, thậm chí chữ ấy là chỗ người ta chơi mẹo thì
anh cũng phải chơi mẹo vào cái chỗ ấy. Thế thì tôi thấy cái lạ
là thế này, tại sao số chữ của nó ít thế mà nó phải gánh một cái
trọng lượng nặng thế, phải làm nhiều nhiệm vụ thế, mà lại không
cho nó điều kiện, mà lại gò cái chữ ấy vào trong rất nhiều điều
kiện khác nhau, tại sao giời lại ác với nghệ thuật câu đối như
thế? Thế nhưng rồi tôi ngẫm lại, thấy những người phải mang một
cái trong lượng mà cuộc đời nó đè lên vai nhiều khi cũng thường
là phải hoạt động trong những điều kiện hiểm nghèo hơn, chật hẹp
hơn những người khác. Ngẫm ra đấy cũng là quy luật của nhân sinh
ông ạ.
VH: Vâng, xin được cảm ơn ông Hà Sĩ Phu.
Phỏng
vấn Hà Sĩ Phu
VỀ CÁC VẾ ĐỐI
CỦA CÁC QUÝ THÍNH GIẢ
1/ VH : (Với tư cách người đã ra các
vế mời đối năm nay, ông nhìn chung cuộc vui hưởng ứng Câu đối
năm nay thế nào?)
HSP : Qua thông báo của đài RFA và
thông tin từ bạn bè tôi được biết bạn bè khắp nơi đã nhiệt tình
tham gia cuộc vui Câu đối năm nay nhiều hơn mọi năm. Vừa tạo
được không khí đón Tết, vừa tăng cường giao lưu rộng rãi đấy là
hiệu quả chính đã đạt được. Nghệ thuật câu đối là một trò
chơi rất dân chủ, nó cho phép hai vế đối đáp tự do bộc lộ
cái trí và cái tâm của mình, đồng cảm cũng tốt, mà đối chọi lại
càng tốt. Những vế đối chọi của những địch thủ như Ngô thì Nhiệm
và Đặng trần Thường, như Phạm đình Trọng và Nguyễn hữu Cầu, như
các sứ thần nước ta với triều đình phương bắc, hay địch thủ bỡn
cợt như Đoàn thị Điểm và Trạng Quỳnh…đều để lại những câu đối
muôn đời truyền tụng.
Dù đồng cảm hay đối địch nhưng nghệ
thuật phải giỏi, phải hay. Về mặt này ta không thể đòi hỏi cao,
vì đây chỉ là cuộc vui chung rộng rãi, số đông chưa nắm được
luật Câu đối nên hỏng về luật bằng trắc . Theo cảm nhận thô sơ
của cá nhân tôi thì mấy chục vế đối có thể chia làm ba cấp độ.
2/ VH : (Trong ba cấp độ ấy, cấp độ
1 chắc là khá nhất, ông thấy có được nhiều không?)
HSP : Câu mời đối năm nay chẳng
những hóc hiểm mà còn rơi vào tình huống khó đối, chứ không dễ
như câu năm Canh thìn “Trời đã sang Canh đừng vị Kỷ”. Vế đối
thật toàn bích thì chưa có, nhưng cũng có gần 10 câu khá tốt.
Ví dụ : 3 câu của Hải Vân.
- Hoa Đào
cho sắc mừng năm
Chó ! Trúc mọc bờ
ao đẹp biết bao
!
(lấy tứ từ ca dao : Trúc xinh trúc mọc
bờ ao)
- Đào của xứ Hoa,
cho sắc để mừng năm
Chó đấy ! Trúc miền
đất tổ, bờ ao đứng
thẳng tự bao đời!
(Trúc ở đây tượng trưng cho những người quân tử- trượng phu của
đất nước, không chịu cúi đầu)
- Năm
Khuyển, vừa khuyên vừa
hỏi! Trẻ
ranh, không được
rờ anh ! (mắng một cô
tiếp viên nhà hàng lả lơi) (Nếu đổi là “Trẻ
ranh, cấm
rờ vào
anh” thì chỉnh hơn).
Câu của Ngang Cung :
- Vẫn bài Giai cấp đấu tranh, lê mác lại
mài…cho sắc nhỉ ?
Còn cái Hoà bình diễn biến, búa liềm thôi hãy…chôn
lùi đi ! (Không bỡn cợt bằng cách đánh vần mà
bằng cách nói lái).
Câu của Tú Rớt :
- Hoa Đào
cho sắc mừng năm
Chó ! Lá lay câu
hỏi, đón xuân Cầy
! ( đánh vần Câu hỏi Cẩu, rồi chuyển Cẩu thành
Cầy) (Nếu đổi Lá lay thành Lá Mơ có lẽ hay hơn, vì Mơ
và Đào đều vừa là danh từ vừa là động từ)
Và cũng có thể kể hai câu của ông Nguyễn
Thanh Giang, đối để đùa cho vui:
- Năm
Khuyển, vừa khuyên vừa
hỏi ! Thanh
hoá, đầy
hoa đầy
sắc !
- Hoa đào
cho sắc mừng năm
Chó ! Em gái mi
huyền chén bánh mì
!
3/ VH : ( Cấp độ thứ 2 thì thường
khiếm khuyết về điểm nào?)
HSP : Cấp độ thứ 2 thì coi là đúng
luật, nhưng chữ dùng hơi bị tối nghĩa, tức là hơi gò ép, không
được tự nhiên nên cần phải giải thích mới hiểu được. Loại này
khá nhiều ví dụ:
- Hoa đào
cho sắc mừng năm
chó! Chậu quất chờ
im đón tiếng chim!
(Trường Sơn)
- Hoa đào
cho sắc mừng năm
Chó ! Tặng chùm
dâu nặng tiễn năm
Gà ! (Cao Huấn)
- Hoa đào
cho sắc mừng năm
Chó! Trúc bạch mơ
huyền tết bụi mờ
! (Ngang Cung)
- Đào của xứ Hoa,
cho sắc để mừng năm
Chó đấy! Đảng nơi
quê Việt, mơ huyền
còn phủ bụi mờ
chi!(Ngang Cung)
… …
4/ VH : (Thế còn những câu ở cấp độ
3 theo sắp xếp của ông thì có đặc điểm gì, có chấp nhận được
không ?)
HSP : Loại này thì “thất luật”, tức
là phạm luật bằng trắc, một luật cơ bản nhất của câu đối.
Hai vế của câu đối ví như hai chiếc giày
của một đôi giày,hay như người và hình trong gương, nó đối xứng
nhau chứ không giống trùng nhau. Người ta đưa một chiếc giày
chân trái thì mình phải đối bằng chiếc giày chân phải thì mới
thành một đôi được. Nhiều bạn lắp lại cấu trúc bằng trắc của vế
xuất đối tức là ta có 2 chiếc giày cùng một bên. Tiếc rằng nhiều
câu có nội dung rất tốt, nhưng thất luật nên không chấp nhận
được.Ví dụ một số câu như :
- Hoa đào
cho sắc mừng năm
Chó! Nam quan ai
hỏi đau lòng ải
! (Trương Cang)
- Năm
Khuyển, vừa khuyên vừa
hỏi ! Năm
Cẩu, vừa câu vừa
hỏi ! (Mèo Mun)
- Năm
Khuyển, vừa khuyên vừa
hỏi ! Chó
đẻ, vừa
đe vừa
hỏi ! (Phùng Mai)
- Năm
Khuyển, vừa khuyên vừa
hỏi ! Năm
Chó, viết
cho thật
sắc! (Cao Huấn)
- Năm
Khuyển, vừa khuyên vừa
hỏi ! Cách
mạng, có
mang có
nặng! (V.Lang)
- Năm
Khuyển, vừa khuyên vừa
hỏi ! Năm
rắn, lời
răn chưa
sắc! (Cao Huấn) … …
5/ VH : (Chúng tôi thấy ngoài những
vế đối còn có những bài viết, những lời bình, ông có đọc không?)
HSP : Tôi mới chỉ có hai bài của
Phùng Mai và Ngang Cung. Cảm ơn hai bạn đã dành cho tôi nhiều
thiện cảm và những lời phân tích rất hay. Nhưng tôi cũng muốn
nói thêm vài ý để thông cảm với nhau hơn.
Ví dụ : Con chó rất đáng mến, sao tôi lại
nặng lời với nó, và lại rủa nó là đồ lục súc? Ở đây có sự khác
biệt giữa con chó thực và chữ chó trong ngôn ngữ. Tôi dám cam
đoan là hầu hết con người đều coi chó là một động vật nuôi có
ích, gần gũi, đáng yêu. Nhưng trong ngôn ngữ Việt không hiểu sao
có biết bao thành ngữ gắn chữ chó với sự xấu xa, phi nhân : ngu
như chó, hỗn như chó, bẩn như chó, đểu như chó, dại như chó, đồ
chó má…Cho nên khi cần phê phán tính “phi nhân” là ta dùng những
từ ngữ ấy để diễn tả. Có thể nói ở đây chữ “chó” đã được nhân
cách hoá, nó tách rời khỏi con chó cụ thể.
Còn chữ lục súc là chỉ 6 con vật nuôi trong
nhà, theo từ điển Hán Việt của Đào duy Anh thì lục súc gồm ngựa,
trâu bò, dê, cừu, gà, lợn. Nhưng khái niệm gia súc gồm tiểu gia
súc và đại gia súc thì lại không có gà. Còn mắng nhau là “ đồ
cục súc” thì lại không liên quan gì đến chữ lục súc cả.
Có bạn đọc liên hệ chữ Hoa, chữ Đào với tên
người, tên nước. Đa nghĩa vốn là quyền lực của câu đối. Nhưng xứ
Hoa hiểu là xứ Trung Hoa, người Hoa thì còn có lý, chứ không ai
gọi Hoa kỳ là xứ Hoa cả.
6/ VH : (Để kết câu chuyện của chúng
ta về Câu đối Tết, ông có muốn gửi gắm điều gì với các quý thính
giả của chúng ta?)
HSP : Trước hết ,sau khi thưởng thức
các vế đối của các bạn bè gần xa, tôi thấy tự mình cũng phải cố
đối những vế mà mình đã nêu ra. Thú thực tôi thấy mình cũng thấy
khó đối thật. Nghĩ suốt một ngày hôm qua mới đối được 3 câu :
- Năm
Khuyển, vừa
khuyên vừa
hỏi ! Mác
Lê, vẫn
lờ thì
ê ! (Chủ
nghĩa Mác Lê đã bị nhiều đảng viên và quần chúng đề nghị bỏ đi,
nhưng Đảng vẫn cứ lờ đi, nay vẫn cứ lờ nữa thì ê mặt!)
- Hoa
Đào cho sắc mừng năm
Chó ! Mỹ Bút
chờ ông vót mũi
chông! (Bút
mỹ hay Mỹ bút là bút đẹp, bút tốt, cũng lấy tên ông Bush để đối
với ông Đào. Nên dùng bút tốt để viết nên những bài sắc sảo, như
những mũi chông tiến công vào những gì bảo thủ,
trì trệ, phi nhân bản)
- Đào
của xứ Hoa, cho sắc để
mừng năm Chó đấy !
Thày trong lò Võ, đai huyền
sao chịu rớt đài đây
! (huyền
đai là đẳng cấp cao trong lò Võ. Trong trường đấu chính trị,
nhiều khi một vị huyền đai mà thua một anh lái lợn hay anh cai
đồn điền cũng nên)
Còn câu “Anh mê Đào của xứ Hoa, năm chó
say Đào, mê mẩn vì Đào cho sắc đấy!” thì tôi cũng như anh Phùng
Mai đã nhận xét về tính hóc hiểm của vế đối, tạm thời chưa đối
được, vì những chữ trọng yếu thì đa nghĩa đa đành, những chữ phụ
trợ trong đó cũng đa nghĩa nốt, mà nghĩa nào cũng rõ ràng , rành
mạch. Chúng ta cùng nghĩ thêm xem sao. Cũng như vế xuất đối của
anh Sáu Hậu : “Đêm ba mươi mõ khua lóc cóc, khoá sổ năm Gà!”
cũng là một vế đối hay lắm,chưa ai đối được, vì lóc là LOCK là
khoá, cóc là COCK là con gà. Ta còn nợ nhau khá nhiều đấy.
Nhưng bình luận cũng để chơi cho vui, vui
Tết mới là chuyện chính. Tôi xin nhắc lại ý đã nói ban đầu :
Câu đối là một trò chơi Dân chủ, hai vế thuận chiều cũng tốt
mà ngược chiều, chọi nhau lại càng thú vị hơn, miễn là phải văn
hoá, phải nghệ thuật, phải hay!
Đấy cũng là ước vọng đầu xuân mà tôi muốn
CÂU ĐỐI đem đến, tặng hết thảy quý thính giả gần xa.
VH : Xin cảm ơn ông../.
|